MÜBADELE NEDİR?Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi veya Değişimi, 1923 yılında Lozan Antlaşması'na ek protokol uyarınca Türkiye'deki Rumların (Rum denilenlerin arasında, Türkçe'den başka dil bilmeyen ve konuşmayan Karamanlı Hiristiyan Türkler de vardır) Yunanistan'a, Yunanistan'daki Müslüman Türklerin Türkiye'ye zorunlu göçü sürecine verilen addır.
Mübadelede 1.500.000 ila 2.200.000 Rum Yunanistan'a, 350.000 ila 500.000 Türk Türkiye'ye göçmüştür. Türkiye'de sadece İstanbul ile Gökçeada ve Bozcaada'da oturan Rumlar, Yunanistan'da ise sadece Batı Trakya'da oturan Türkler mübadeleden muaf tutulmuşlardır.
Günümüzde Patriotlar yoğun olarak Büyükçekmece ve Çatalca'da yaşamaktadır.
Değişimin çok büyük bir bölümü 1923-1924 yıllarında gerçekleşmiş, ancak geriye kalan az sayıda olayda 1930 İnönü-Venizelos sözleşmesine dek zorunlu göç uygulamasına devam edilmiştir.Zorunlu göç gerek Türk gerek Yunan ekonomisinde yaklaşık 20 yıl süren ağır bir krize yol açmıştır.
KAYAKÖY
Kayaköy; çatısız, kapısız, penceresiz evleriyle adına mübadele denilen büyük dramın sessiz tanığı olarak gözümüzün önünde duruyor.
Kayaköy’de Rumlardan kalma binden fazla taş ev, kız ve erkek okulu, çeşmeler, sarnıçlar, dükkânlar, eczane, 2 yel değirmeni, 14 şapel ve iki büyük kilisenin kalıntısı bulunuyor. Kayaköy’ün iki kilisesi de sağlam. Bunlardan Panagia Pirgiotissa Kilisesi, Kayaköy’ün aşağı mahallesinde; 1960’lı yıllara kadar cami olarak kullanılan kilisenin üst örtüsü de, ikonostasisi de sağlam.
Kilisenin bahçesinde tekrar kullanılmak istenen mezarlardan çıkarılan kemiklerin toplanıldığı ve osteofilak olarak adlandırılan bir depo var. Buradaki kemikler hala yerinde duruyor.
Çatısız, penceresiz ve ahşap kısımları yok olmuş taş evler koruma altına alınmış. Ancak evler doğanın acımasızlığına terk edilmiş durumda; yağmur, fırtına bir yana, içini saran incir ağaçlarının kökleri duvarları parçalıyor, inşaat yasağı olduğu için Kayaköy bir yandan güya korunurken, diğer yandan usul usul yıkılıyor.
Kayaköy"ün otantik ortamı hem turistleri, hem de sanatçıları kendisine çekiyor. Yaz aylarında Kayaköy’de fotoğraf ve sanat atölyeleri düzenleniyor. Müzik öğrencileriyle, profesyonel müzisyenler burada düzenlenen atölyelerde bir araya geliyor. Kayaköy’de köyden toplanan objelerin sergilendiği küçük bir müzede var.
